Ηπειρώτικος γάμος αλλοτινών καιρών(ΙV)

Ηπειρώτικος γάμος αλλοτινών καιρών(ΙV)

Πριν μπουν στην εκκλησία για τη στέψη
Στα πρόθυρα της εκκλησιάς σ’ αυτό το Άγιο Βήμα,
στέκουν δυο βέργια και κλωνιά σφιχτοπερδικλωμένα.
Μέσ’ στην κορφή στέκει η ελιά με τα χρυσά τα φύλλα
και πάνω στα ξωκλώναρα αετός μαργαριτάρι,
να τα βλογήσει ο παππάς να γίνουνε ζευγάρι.
Δεύτερο τραγούδι
Εκκλησιά μου κουκλωτή-κουκλωτή καμαρωτή
μύρια δέχεσαι κεριά τη Μεγάλη Πασχαλιά
δέξου και τα νιόγαμπρα και τα πρωτοστέφανα
βλόγησέ τα χάρισέ τα για ν’ ανθίσουν να καρπίσουν
πέντε γιους και θυγατέρα γρήγορα για ν’ αποχτήσουν
Στην τελετή της στέψης
Μετά το πέρασμα των στεφανιών, ο κουμπάρος απλώνει ένα κομμάτι ύφασμα επτά με οκτώ πήχες το στεφανοσκέπασμα, που τελικά προορίζεται για φόρεμα της νύφης, καλύπτει τους ώμους των νεονύμφων και τους δικούς του. Το τύλιγμα αυτό δηλώνει το στενό δεσμό που αναπτύσσεται στους τρεις. Ο κουμπάρος πετάει «ζαχαρικά»(επιζαχαρωμένα στραγάλια). Τα στέφανα που χρησιμοποιούσε το ζευγάρι ήταν κοινά για όλους τους γάμους. Στο τέλος του μυστηρίου ο βλάμης άρπαζε τον κουμπάρο στην αγκαλιά του, τον σήκωνε ψηλά φωνάζοντας δυνατά:
-Τάξε, νούνε τα παιδιά. (κι εκείνος απαντούσε)
-Πέντε γιούς και μια μηλιά(κορίτσι).
Ο κουμπάρος το επαναλάμβανε τρεις φορές. Αυτό που μπορούσε να αλλάξει ήταν ο αριθμός των αγοριών να τα κάνει τρία, επτά, ενώ η μηλιά (κορίτσι) έμενε πάντα μία και μόνη, επειδή θεωρούσαν δυστυχία στην οικογένεια τα κορίτσια.
Ο βλάμης κάθεται στην είσοδο του ναού με μια μπουγάτσια στο χέρι, και την μοιράζει στον κόσμο .
Μετά την στέψη όλοι πηγαίνουν για το μεγάλο γλέντι στο μεσοχώρι.
Τα όργανα ξεκινούν με εντολή του κουμπάρου να ξεκινήσει πρώτος τον χορό και συνεχίζουν με τα νιόγαμπρα . Πρώτα χορεύει η νύφη:
Σήμερα είν’ άσπρος ουρανός σήμερα είν’ άσπρη μέρα
σήμερα ανταμωθήκανε αετός και περιστέρα.
Πόσο σας πιάνει ο χορός με γεια σας και χαρά σας
και στα γεντσούρια σας με γιο να χαίρεται η καρδιά σας.
Πόσ’ όμορφη είσαι στο χορό σαν το μαργαριτάρι
σαν τη Μαΐσια τη δροσιά που πέφτει στο χορτάρι.
Όσοι είστε φίλοι και δικοί τώρα να μας χαρείτε
και των παιδιών σας τις χαρές να ζήσετε να ιδείτε.
Με γεια και στο κουμπάρο μας πώβαλε τη φροντίδα
και έβαλε τ’ αντρόγυνο να φέρουν μία γύρα.
Δεύτερο τραγούδι
Εμπάτε αγόρια στο χορό κοράσια στα τραγούδια
να ιδήτε και να μάθετε πως πιάνεται η αγάπη
από τα μάτια πιάνεται στα χείλια κατεβαίνει
κι από τα χείλια χύνεται και στην καρδιά ριζώνει.
Μετά την νύφη και το γαμπρό ακολουθούν όλοι οι υπόλοιποι. Κατά το έθιμο μερικοί προσπαθούν να αρπάξουν τα μαντήλια από το μπαϊράκι, τα ρόδια τα μήλα να χαλάσουν τα κλαδιά της δάφνης κι ελιάς με τα οποία είναι στολισμένο. Παρά την διαρκή επιτήρηση του βλάμη τελικά το καταφέρνουν.
Με τη δύση του ήλιου δύει και το γλέντι στο Μεσοχώρι. Το ζευγάρι με τους καλεσμένους πηγαίνουν στο σπίτι όχι από το ίδιο μονοπάτι που ήρθαν στην εκκλησία άλλα από άλλο όπως επιτάσσει το έθιμο.
Μόλις φθάσει η νύφη έφιππη όλοι οι συγγενείς και φίλοι της τραγουδούν:
-Πέζε νύφη,
– Δεν πεζεύω,
-Θέλω τάμα από το νούνο,
– Θέλω τάμα από τη νούνα.
-Πέζε νύφη, δεν πεζεύω,
-θέλω τάμα να πεζέψω
-Τάμα από τον πεθερό μου,
– Τάμα από την πεθερά μου.
Αυτό το «παζάρι» κρατούσε, όσο κρατούσε διαδικασία των δώρων προς τη νύφη,
και συνέχιζαν:
Έβγα πεθερά στη σκάλα, με το μέλι με το γάλα.
Σπείρε, πεθερά το ρύζι, για να σου ριζώσει η νύφη.
Φέρε, πεθερά τη σίτα, για να κοσκινίσει η νύφη.
Η νύφη προσκυνάει τρεις φορές και αμέσως ο πεθερός την κατεβάζει κάτω και άλλος παίρνει ένα μικρό αγοράκι και το φέρνει τρεις φορές γύρω κάτω από την κοιλιά τ΄αλόγου. Στην είσοδο της αυλής η νύφη κόβει ένα τεντωμένο οριζόντια σχοινί, που κατά διαστήματα έχει αγκιστρωμένα δαφνόφυλλα.
Τα όργανα συνεχίζουν να παίζουν τα τραγούδια της υποδοχής:
Όταν υποδέχεται η πεθερά τη νύφη
Η πεθερά σου σήμερα στους δρόμους καθαρίζει
τους στρώνει με τριαντάφυλλα, με ρόδα τους γεμίζει
τους στρώνει για τη νύφη της να σκύφτει να τα πάρει
κι αφού τα γλυκομυριστεί στον κόρφο να τα βάλει
να τα μαζών’ στον κόρφο της και στο προσκέφαλό της
και να τα δίνει στο γαμπρό να μυριστεί ο καλός της.
Άλλο τραγούδι:
Νύφη μου ξάστερο νερό και ξέλαμπρο φεγγάρι
το ταίρι σου είναι ζηλευτό κι όμορφο παλληκάρι.
Στο σπίτι τα πεθερικά στη γειτονιά οπούρθες
σαν κυπαρίσσι να σταθείς σαν πρίνος να ριζώσεις
και σαν γλυκιά γλυκομηλιά ν’ ανθίσεις να καρπίσεις
υγιούς εννιά ν’ αξιωθείς και μια γλυκομηλίτσα.
Τρίτο τραγούδι:
Έβγα Κυρά και Πεθερά για να δεχτείς την πέρδικα
για να δεχτείς την πέρδικα που περπατεί λεβέντικα.
γυρίσματα
Για ιδέστε την για ιδέστε την ήλιο φεγγάρι πέστε την.
Για ιδέστε την πως περπατεί σαν άγγελος με το σπαθί
Αυτού που ζύγωσες να μπεις ήλιος, φεγγάρι να φανείς.
Έβγα Κυρά και πεθερά για να δεχτείς την πέρδικα
για να τη βάλεις στο κλουβί σαν το πουλί να κελαϊδεί.
Η πεθερά δίνει μια ζυμωμένη κουλούρα μέσω άλλου, στη νύφη και εκείνη την παίρνει και την πετά με όλη της τη δύναμη πάνω από τη στέγη του σπιτιού για να πέσει πίσω απ΄αυτό .Αν το κατορθώσει θεωρείται δυναμική και ικανή και θα κάνει προκοπή. Αν δεν τα καταφέρει τότε θεωρούν ότι είναι κακό σημάδι. Πάνω στη στέγη και πίσω από το σπίτι έχουν πάρει θέση πολλοί νέοι για να πιάσουν την κουλούρα της νύφης.
Η νύφη πλησιάζει την πεθερά της και πριν ακόμα τη χαιρετήσει σπάει στο δάπεδο ένα γυάλινο ποτήρι για γούρι. Κακό σημάδι για την προκοπή του ζευγαριού, αν δε σπάσει το γυάλινο ποτήρι. Αμέσως η πεθερά την αγκαλιάζει και τη φιλάει σταυρωτά και της προσφέρει μέλι ή λουκούμι ή σκέτη ζάχαρη , για να έχει γλυκιά μιλιά και γλυκιά συμπεριφορά, για να τα πηγαίνουν «μέλι-γάλα». Ακόμα πιο παλιά έβαζαν ένα μαξιλάρι στη θύρα του σπιτιού και η νύφη με μια μεγάλη δρασκελιά το πηδούσε χωρίς να το αγγίξει και έμπαινε στο σπίτι.
Η πεθερά παραλάμβανε τα νιόγαμπρα,και οδηγεί τη νύφη στο εικονοστάσι, και η νύφη έκανε τρεις μετάνοιες.
Μέσα στο σπίτι μπαίνοντας η νύφη της τραγουδούν χωρίς όργανα το τραγούδι:
Νίδια, νίδια, τα σανίδια,
τα καλοπελεκημένα.
Παιξ΄απάνω παίξε κάτω,
με του … τη γυναίκα.(το όνομα του γαμπρού)
Έλα, έλα πεθερά,
να δεις τη νύφη στο χορό.
Πως σειέται πως λυγιέται,
πως βεργοκαμαρώνει…
Συνεχίζονται τα τραγούδια στο νέο σπιτικό της νύφης:
Στη καινούργια μας γωνιά, φύτρωσε μια κυδωνιά,
Να ανθίσει να καρπίσει, πέντε γιούς να αποχτήσει,
και στον πάτο θυγατέρα, έμορφη σαν περιστέρα.
Ετούτα δυο τα νιούτσικα, τα νιοστεφανωμένα,
να ζήσουν να προκόψουνε, στον κόσμο τιμημένα.
Σήμεραν άσπρος ουρανός, σήμεραν άσπρη μέρα,
σήμεραν αναταμώθηκαν, αϊτός και περιστέρα.